Nguyễn Trọng Lưu
“Thê hiền phu an – Vợ hiền đức thì chồng được bình an”
Có một từ chữ Hán mang ý nghĩa khá uyên thâm – đó là chữ “An” (安), nghĩa là bình hòa, yên ổn. Chữ “An” gồm hai phần, phần trên là mái nhà (宀) và phần dưới là phụ nữ (女) – nghĩa là trong nhà có bàn tay lo lắng của người phụ nữ thì gia đình sẽ trở nên yên bình.
Trong văn hóa Á Đông, người phụ nữ mang mệnh thủy – được tạo ra từ nước, mà nước lại đại diện cho tài lộc, vậy nên phụ nữ được trời sinh ra để mang tài mệnh. Còn tài lộc của người đàn ông giới hạn trong ngũ hành, cũng là bị giới hạn trong nước. Nước chảy chỗ thấp giống như người phụ nữ trong gia đình, nhất định sẽ hạ mình xuống để nâng gia đình lên. Phụ nữ bình tĩnh dịu dàng sẽ như nước để nâng gia đình lên.
Chồng là đất, vợ là hoa – nên người phụ nữ chính là phong thủy của gia đình. Gia đình có hạnh phúc, bình an hay không, thế hệ sau có thể thành tài hay không, tất cả đều liên quan tới cách người vợ cư xử với chồng, với con và với xã hội như thế nào. Người phụ nữ tốt bụng và tử tế sẽ mang lại hạnh phúc, may mắn cho gia đình. Sự đoan trang tề chỉnh, lễ nghi khuôn phép, và tấm lòng thiện lương của người phụ nữ sẽ mang tới phúc đức vô tận cho gia đình và con cháu sau này.
Nhưng nếu một người vợ không đủ đoan trang lại bất hiếu với song thân sẽ mang lại vận rủi cho chính bản thân, đồng thời tạo ra bất ổn cho gia đình. Bởi vậy các cụ ngày xưa đã dạy rằng: “Hảo nữ nhân hội vượng tam đại, phôi nữ nhân hội hại tam đại – người phụ nữ tốt sẽ giúp ba thế hệ hưng thịnh, người phụ nữ xấu sẽ làm ba thế hệ bại hoại”.
Khi người chồng biết “sợ” vợ thì gia đình dễ hưng thịnh giàu có. “Sợ” ở đây không phải là sợ hãi, mà mang nghĩa là thương yêu, quý trọng, không nỡ để vợ mình phải chịu thiệt thòi.
Người phụ nữ nhu mì dịu dàng biết lấy nhu thắng cương – từ đó làm cho vận mệnh của người đàn ông cũng trở nên tốt hơn và một cách rất tự nhiên gia đình sẽ hưng vượng. Ngược lại, những người phụ nữ mạnh mẽ cho rằng nữ giới có thể cân nửa bầu trời, thực ra lại đánh mất đi bản chất của nước. Khi tranh giành vị thế với nam giới, phụ nữ sẽ khiến người đàn ông không còn không gian. Nếu họ thường xuyên oán giận nổi cáu thì sẽ làm vận mệnh của người đàn ông kém may mắn, từ đó gia đình cũng suy yếu.
Đó chính là ý nghĩa của câu: “Địa thế khôn, quân tử dĩ hậu đức tải vật – Đất có tính nhu hòa, người quân tử lấy đức dày để nâng đỡ vạn vật” (Kinh Dịch): nước có thể đẩy thuyền đi và mà nước cũng có thể làm lật thuyền.
Do vậy, một gia đình có hạnh phúc hay không, phần chính là do cách sống của người đàn bà quyết định: đàn ông dựng nhà, còn đàn bà làm thành tổ ấm. Đàn ông là trụ cột, là chủ của gia đình, nhưng phụ nữ lại là phong thủy, là vận mệnh của gia đình. Thế nên, vợ càng bình tĩnh dịu dàng, chồng càng giàu có và thành đạt.
Người phụ nữ ăn mặc gọn gàng sạch sẽ, trong nhà thường sẽ ngay ngắn gọn gàng.
Người phụ nữ ăn mặc lôi thôi lếch thếch, trong gia đình cũng sẽ lộn xộn lung tung.
Người phụ nữ tính toán chi li, bụng dạ hẹp hòi, trong nhà cũng không thể yên ổn, mọi thứ đều dễ đảo lộn.
Người phụ nữ hào phóng khéo léo, thấu tình đạt lý, tài vận gia đình tất sẽ hưng thịnh, già trẻ trong nhà sức khỏe dồi dào.
Người phụ nữ tốt không phải ở sự quyến rũ bề ngoài là mà ở vẻ đẹp nội tâm.
Người vợ đẹp không phải ở tướng mạo mà là ở tâm thái bên trong.
Người phụ nữ đức hạnh, càng lớn tuổi càng trở nên phúc hậu.
Người phụ nữ không có đức hạnh, tuổi càng nhiều càng trở nên xấu xí.
Một gia đình có bàn tay chăm sóc của người phụ nữ, người già sẽ ăn mặc được chỉnh tề, người chồng sẽ ăn mặc phù hợp với tiêu chuẩn, con cái sẽ ăn mặc sạch sẽ gọn gàng.
Đi chung mà vẫn riêng …
Cách đây mấy năm, chúng tôi đã giới thiệu cuốn “The surrendered wife – Người vợ thuận tòng” của bà Laura Doyle (sanh năm 1967) – một nhà tâm lý học và là thành viên của nhóm bênh vực quyền phụ nữ ở Nam California, USA , (gọi là “feminist”, có chủ trương gần giống như nhóm Rødstrømper ở Đan Mạch), – được dịch sang tiếng Pháp với tựa đề là ”Femmes Soumises” – thì người ta đã tự hỏi – phải chăng cuộc chiến nam nữ bình quyền dây dưa từ mấy chục năm qua đã tới một khúc quanh mới, một thời kỳ hưu chiến tại Hoa Kỳ và từ đó lan ra các quốc gia khác như Canada, Anh, Úc Châu, Na Uy, Phần Lan, Singapore, Nhật Bản?
Khi thấy vợ chồng bất hòa, gia đình có nhiều lủng củng, bà Laura Doyle đã tự kiểm thảo và tìm ra phương cách làm cho gia đình hạnh phúc trở lại. Bà đã khởi từ những thay đổi trong cách sống của riêng bà và sau này bà cô đọng lại trong cuốn “The surrendered wife – Người vợ thuận tòng” này. Nội dung cũng diễn tả cùng một ý nghĩa như câu ”Thê hiền phu an” – nhưng nhìn từ một góc cạnh khác. Người Á Đông chú trọng vào bản tính của người đàn bà, còn người Âu Mỹ lại đặt nặng việc thích nghi cách sống để kiến tạo hạnh phúc gia đình.
Chúng tôi cũng muốn nêu lên ở đây một tư duy sâu xa của triết gia Đan Mạch Søren Kieerkegaard về tình yêu đôi lứa: ”tình yêu chỉ tồn tại trong hôn nhân khi hai người vẫn thực hiện được sự nhắc lại lời thề hứa đầu tiên khi lấy nhau trong lo lắng, băn khoăn và hy vọng”.
Đối với Søren Kierkegaard – khi người ta tưởng có thể an nghỉ trong một tình yêu chắc chắc, không còn cần nỗ lực, không còn cần cố gắng, không cần phải tranh đấu nữa, thì lúc đó không còn là tình yêu đích thực nữa: chính sự an nghỉ trong tình yêu sẽ tiêu diệt tình yêu đích thực.
Điều đó có nghĩa là đàn ông và đàn bà cùng đi chung một con đường – nhưng dù đi chung mà vẫn riêng. Họ có cả một cuộc đời trước mặt: họ có thể yêu cái yêu của nhau mà cũng có thể ghét cái ghét của nhau – mà ngôn từ triết học gọi là sống trong tình trạng vong thân (alienation). Một tình yêu không pha trộn lo lắng, đau khổ, một hòa hợp không bao giờ va chạm cũng chỉ là một ảo ảnh. Trong tương đồng vẫn có dị biệt, giữa những thân mật âu yếm – vẫn có những bóng mờ của xa lạ.
Hạnh phúc lứa đôi là một một sự hòa hợp khác biệt giữa thủy và ngũ hành, là kết quả của kiên trì và bao dung trong tình yêu. Đó chính là hoàn cảnh nền tảng của đàn ông và đàn bà trong cuộc sống lứa đôi: đón nhận, cảm thông và chia sẻ trong dị biệt, để kết thành một lối đi chung mà vẫn riêng.
Em và Anh hai mảnh ghép cuộc đời
Tim hòa nhịp không rời nhau nữa nhé
Bao cay đắng vui buồn cùng san sẻ
Cuối con đường cứ thế chẳng buông tay
Em và Anh cứ vui sống mỗi ngày
Ngôi nhà nhỏ bàn tay em vun vén
Mầm hạnh phúc xanh ngời xuân ước hẹn
Con thuyền tình chung bến mới yêu thương
Em và Anh vòng tay ấm canh trường
Mặc bên cửa mành sương giăng giá lạnh
Mặc cơn gió ngoài hiên thềm đỏng đảnh
Ru giấc nồng sóng sánh nụ hôn môi
Em và Anh đêm trăng sáng thường ngồi
Ngắm trời mộng ngàn ngôi sao ẩn hiện
Anh thường kể câu chuyện tình của biển
Sóng bên bờ lưu luyến suốt ngàn năm.
(Bằng Lăng Tím)
Cầu mong hết mọi cặp vợ chồng đều biết tạo và hưởng được hạnh phúc – đặc biệt những cặp đôi làm đám cưới trong mùa hè năm 2023 này.