Nguyễn Trọng Lưu
”Trường sinh bất tử”
”Trường sinh bất tử” hay ”Cuộc sống vĩnh cửu” là các cụm từ chỉ sự sống tồn tại, đời đời, mãi mãi, vĩnh cửu – nhờ vào các hỗ trợ của y sinh học vào con người.
Tiến sĩ Aubrey de Grey – người Anh, hiện đang sống tại Mỹ – đã phát biểu tại hội thảo Virtual Futures ở London ngày 28.11.2017 – rằng ông đang nghiên cứu và phát triển một loạt các y sinh học trẻ hóa để đảo ngược quá trình lão hóa của con người – gọi là SENS, là bốn mẫu tự viết tắt từ cụm từ ”Strategies for Engineered Negligible Senescence – những phương pháp loại bỏ sự lão hóa” – và ông tin rằng kế hoạch đề ra của ông có thể kết thúc quá trình lão hóa trong vài ba chục năm tới.
Ông cho rằng con người có thể sống đến 1000 tuổi được. Vì ”lão hóa là một loại bệnh chứ không phải là quá trình tự nhiên. Lão hóa là kết quả vật lý chứ không phải sinh học, cũng không là một quy trình tự nhiên – như chúng ta lâu nay vẫn nghĩ: ”sinh, lão, bệnh, tử”. Đó là sự tích lũy “thiệt hại” của cơ thể trong suốt cuộc đời mà nó xảy ra như một phản ứng phụ nội tại của hoạt động cơ thể. Trong quá trình đó, cơ thể sẽ chịu được một số thiệt hại. Nhưng nếu quá nhiều thì sẽ gây ra bệnh tật và sự tàn phế”.
Lão hóa không phải là quy trình tự nhiên
Aubrey de Grey nhấn mạnh rằng: “Trên thực tế, lão hóa đang giết chết 110.000 người mỗi ngày trên thế giới. Rõ ràng, việc này gây ra nhiều đau đớn hơn bất cứ điều gì khác mà chúng ta phải trải qua. Trái với những quan điểm mà phần lớn mọi người đang buộc phải tin tưởng, lão hóa thực chất là một vấn đề có thể kiểm soát được nhờ sự can thiệp của công nghệ”.
Cũng theo Aubrey de Grey, “cơ thể con người như là một cỗ máy gồm nhiều bộ phận và mỗi bộ phận có một chức năng riêng. Giống như xe hơi hoặc máy bay, cơ thể con người cũng phải chịu sự hao mòn, hư hỏng sau một khoảng thời gian. Tuy nhiên, nếu chúng ta biết cách duy trì và bảo dưỡng thường xuyên thì một chiếc xe hơi có thể “sống” đến ngàn năm, dù người ta chỉ thiết kế cho nó chỉ vài chục năm”.
Có một số nguyên nhân cũng khiến con người bị lão hóa – như mất tế bào, nghĩa là một số tế bào trong cơ thể không thể được thay thế, hoặc chỉ có thể được thay thế rất chậm. Sự giảm số lượng tế bào này làm cho tim yếu đi theo tuổi tác, gây ra nhiều bệnh và làm suy yếu hệ miễn dịch.
Còn một hiện tượng khác mà một số tế bào không còn có thể tự phân chia, nhưng cũng không chết và mà bị những tế bào khác phân chia. Đây là nguyên nhân và hậu quả của bệnh đái đường.
Trẻ hóa bằng công nghệ sinh học
Theo Aubrey de Grey, trong khi hầu hết những bệnh liên quan đến truyền nhiễm hiện nay đều được giải quyết dễ dàng bởi các thuốc ngừa, vệ sinh, kháng sinh và kiểm soát sự lan truyền. Trong khi các bệnh liên quan đến lão hóa thì không và tại sao? Nhưng tin vui là trong số những nguyên nhân gây lão hóa và bệnh tật vừa nêu – nguyên nhân “mất tế bào và teo tế bào”- khoa học bước đầu đã có cách giải quyết.
Dự án SENS đang phát triển một loại thuốc mới nhằm thay thế các tế bào và phân tử đã tích lũy trong các mô trong cơ thể người sau một khoảng thời gian dài.
Bên cạnh dự án SENS này, các nhà nghiên cứu đã tạo ra một loại máu mới, hứa hẹn máu người sẽ được sản xuất hàng loạt trong nhà các máy. Loại máu mới này khi được truyền vào cơ thể, có thể đảo ngược quá trình lão hóa tới 50 năm. Còn phương pháp ngăn chặn các phân tử ảnh hưởng tới Insulin và các tín hiệu dinh dưỡng đã làm tăng tuổi thọ của những con giun trong phòng thí nghiệm – mà nếu áp dụng phương pháp này lên cơ thể con người, hy vọng có thể kéo dài cuộc sống tới 500 năm.
”Công nghệ y học nano” cũng đang nghiên cứu về những robot có khả năng tự tái tạo sẽ được đưa vào cơ thể con người – chúng sẽ chữa tất cả các tế bào bị hư hỏng hay già cỗi, giúp chúng ta chống chọi với bệnh tật.
Thuật luyện đan
Có lẽ nhiều người trong chúng ta cũng đã nghe biết thuật luyện đan. Và viên “tiên đan” được phát hiện trong ngôi mộ của tiểu thư quý tộc thời nhà Tấn dưới đây đã hé mở sự thật về thứ thuốc được cổ nhân tin rằng có thể khiến con người bất tử.
Viên thuộc bí ẩn được phát hiện trong mộ tiểu thư thời Đông Tấn
Cho tới ngày nay, bảo tàng Nam Kinh, Trung Quốc – vẫn còn lưu giữ một số cổ vật quý chưa bao giờ được đem ra trưng bày. Trong số đó, có một chiếc hộp gấm được bảo vệ vô cùng nghiêm ngặt. Thứ được cất giấu bên trong chiếc hộp ấy chính là một viên đan dược màu đỏ, đã được bào chế cách đây khoảng 1600 năm.
Viên đan dược này được tìm thấy trong một ngôi mộ cổ thời Đông Tấn. Chủ nhân của ngôi mộ là một vị tiểu thư tên Đan Hổ, xuất thân từ gia tộc họ Vương, một đại quý tộc nổi tiếng thời bấy giờ.
Căn cứ theo sử liệu cũng như các cổ vật được tìm thấy, giới chuyên gia nhận định rằng tiểu thư nhà họ Vương là một người chưa từng cưới hỏi hay lập gia đình. Nếu đặt vào bối cảnh trọng nam khinh nữ, đặt nặng quan niệm tam tòng tứ đức như thời phong kiến, chủ nhân của ngôi mộ Đông Tấn này có thể được xem là một người mang tư tưởng hết sức đặc biệt.
Tiểu thư của nhà họ Vương sống một mình cho tới năm 58 tuổi. Vì chưa từng cưới gả nên sau khi qua đời, nàng được an táng cùng phụ mẫu. Chiếc hộp gấm đựng viên đan dược màu đỏ kia được phát hiện trong ngôi mộ của nàng, thuộc phần di tích mộ của gia tộc họ Vương.
Vào thời cổ đại, người sống đến tuổi ngũ tuần, lục tuần đã được coi là trường thọ. Vậy phải chăng bí quyết giúp vị tiểu thư của gia tộc họ Vương đã có thể kéo dài tuổi thọ là nhờ những thứ thứ dược liệu giống như viên đan dược được tìm thấy trong mộ kia?
Sự thật về tiên đan trường sinh bất lão mà người xưa hằng tin tưởng
Viên đan dược xuất hiện trong mộ của tiểu thư Vương thị có màu đỏ lại được đặt cẩn thận trong một hộp gấm.
Khi mới được phát hiện, không ai dám đưa ra kết luận về việc viên thuốc này được dùng vào mục đích nào. Nhưng thông qua quá trình phân tích, giới chuyên môn không khỏi sửng sốt khi phát hiện rằng đây thực chất vốn là “tiên đan” trong truyền thuyết, được người xưa tin rằng có thể giúp con người trường sinh bất tử.
Tuy nhiên điều lạ là viên đan dược được tìm thấy trong mộ tiểu thư thời Đông Tấn đó có 60% thành phần làm từ thủy ngân, 10% lưu huỳnh, 30% còn lại không rõ được làm từ dược liệu gì.
Mà thành phần của viên đan dược nói trên thực chất không hề có tác dụng kéo dài tuổi thọ mà thậm chí còn là kịch độc hại hết người dùng. Nếu nói đến tác dụng, có lẽ viên thuốc này chỉ có một công dụng duy nhất đó là khiến cho thi thể người chết chậm phân hủy nhờ có chứa thủy ngân.
Nhìn lại mấy ngàn năm lịch sử Trung Hoa, có thể dễ dàng nhận thấy những người theo đuổi khát vọng trường sinh bất lão nhờ thuật luyện đan vốn không hề ít. Tần Thủy Hoàng cũng đã nhiều lần phái người đi tìm đan dược, cũng như nhiều lần mời về các đạo sĩ giúp luyện tiên đan. Thế nhưng thực tế lịch sử chưa từng ghi nhận bất kỳ trường hợp nào có thể bất tử nhờ vào tiên dược. Thậm chí còn không ít người đã từng vong mạng vì sử dụng những thứ thuốc trường sinh được bào chế từ… độc dược.
Từ đó có thể thấy, thứ tiên đan mong đưa con người dến khát vọng bất tử vẫn chỉ là sản phẩm thuộc về trí tưởng tượng của người xưa mà thôi!
”Ikigai” – bí quyết sống lâu của người Nhật Bản
Người Nhật bấy lâu nay vẫn có tiếng là sống lâu, sống khoẻ trên thế giới. Và bí quyết trường thọ của họ có thể gói gọn trong một từ: ”Ikigai”.
Trong tiếng Nhật, ”iki” có nghĩa là “sống” và ”gai” có nghĩa là “lý do” nên từ ghép ”ikigai” có nghĩa là “lý do bạn sống“. Trường phái tư tưởng này bắt nguồn từ triều đại Heian (từ năm 794-1185 sau công nguyên), nhưng mãi tới những thập kỷ gần đây nó mới thu hút được sự chú ý của hàng triệu người trên thế giới. Phong cách sống ”ikigai” đặc biệt nổi tiếng ở Okinawa, một cụm đảo nhỏ ở phía nam Nhật Bản – nơi được mang biệt danh là “vùng đất của những người bất tử” – vì người dân vùng này có tuổi thọ trung bình cao nhất, cùng với số các cụ trăm tuổi nhiếu nhất thế giới.
Lý do chúng ta thức dậy mỗi sáng
Trong một bài diễn thuyết trên diễn đàn TED năm 2009, diễn giả kiêm nhà báo Dan Buettner đã trình bày những điểm chung của 5 vùng đất có tuổi thọ trung bình cao nhất thế giới – trong đó Okinawa được xếp đầu bảng.
Dan Buettner nói rằng: “Ở Mỹ, chúng tôi chia quãng thời gian sống của người trưởng thành ra làm hai: thời gian làm việc và thời gian nghỉ hưu – nhưng ở Okinawa, không có từ nào để nói về nghỉ hưu. Thay vào đó người ta dùng từ ”ikigai”- có nghĩa là lý do bạn thức dậy mỗi sáng.’”
Để minh hoạ cho bài diễn thuyết của mình, Buettner kể lại câu chuyện của một vài cụ bách niên người Okinawa. Với một ngư ông 101 tuổi, ”ikigai” là bắt cá cho gia đình 3 lần một tuần; còn với một cụ bà 102 tuổi, đó là chăm nom cho đứa chít bé nhỏ của mình, công việc mà cụ ví von là “giống như nhảy vào thiên đường vậy“; còn với một võ sư karate 102 tuổi thì ”ikigai” là dạy võ cho môn đệ của mình.
Tựu chung, chính những giá trị sống giản đơn mộc mạc này làm cho chúng ta hiểu được bản chất của ”ikigai”: đó là cảm giác có mục đích, có ý nghĩa và có động lực trong cuộc sống.
Những lợi ích sức khoẻ của ”ikigai”
Nhiều năm qua, các nhà nghiên cứu đã cố gắng tìm ra bí quyết của một cuộc sống khoẻ mạnh và trường thọ. Theo khoa học hiện đại, câu trả lời là sự hòa hợp của các yếu tố như nguồn ”gen” tốt, ăn uống lành mạnh và tập thể dục thường xuyên. Còn một yếu tố không thể thiếu nữa mà các nghiên cứu mới đây đã chỉ ra: chính là tìm được ý nghĩa cuộc sống.
Trong một nghiên cứu công bố năm 2008 từ trường Đại học Tohoku, người ta đã phân tích dữ liệu từ hơn 50.000 người với độ tuổi từ 40 đến 79, từ đây, các nhà nghiên cứu đã phát hiện ra những ai có ”ikigai” đều có tỷ lệ mắc bệnh tim mạch và tỷ lệ tử vong thấp hơn. 95% người có ”ikigai” vẫn sống lâu hơn 7 năm so với những người không có.
Các thông tin trên cũng có nghĩa rằng ”ikigai” đảm bảo cho chúng ta có cuộc sống lâu dài hơn.
Nhưng theo kết quả của nghiên cứu này, việc tìm thấy ý vị trong cuộc sống có thể tạo động lực cho con người sống hạnh phúc và năng động hơn.
(còn tiếp)